امام حسين ميان قيام عليه خلفا و عليه اسلام تجزيه كرد - اثر قيام حسينی
يكی از بزرگترين آثار قيام حسينی اين بود كه مجزا كرد بين قيام عليه
خلفا و قيام عليه اسلام را ، همانطوری كه قبلا گفتيم اگر امام حسين عليه
يزيد قيام نمیكرد ممكن بود خرابكاريها و سوء سياست يزيد منجر به قيامی
از طرف عناصری بشود كه به اسلام هم علاقهای نداشتند . اكنون میگوئيم اگر
چه در تاريخ اسلام قيامهای زيادی میبينيم كه عليه دستگاه خلفا است و در
عين حال جنبه حمايت از اسلام را دارد مثل قيام ايرانيان عليه امويان ،
ولی بايد دانست كه اين امام حسين بود كه اولين بار قيام دسته جمعی
مسلحانه عليه دستگاه خلافت كرد و او بود كه حساب اسلام را از حساب
متصديان امر جدا كرد بلكه راه قيام عليه دستگاه را از نظر اسلامی باز كرد
و قيام آن حضرت نمونه و سرمشق ديگران قرار گرفت ، ديگر نقش خلفا به
عنوان حاميان اسلام باطل شد ، اسلام در طرف مخالف قرار گرفت .
قبل از امام حسين هم قيامهائی فردی يا دسته جمعی انجام شد . آنها يا
مسلحانه و فردی بود يا جمعی و غير مسلحانه . ولی قيام
شورش دسته جمعی و مسلحانه را امام حسين آغاز كرد . ( قيام عليه عثمان
نيز نوعی تفكيك بين اسلام و خلافت بود ) .
مقام خلافت در آنروز عاليترين مقام روحانی و سياسی بود و چنانكه
میدانيم باز هم تا اندازهای خلفای عباسی مقام روحانی خود را حفظ كردند و
كسی كه اين قسمت را برای آخرين بار درهم شكست كه ديگر بپا نخاست خواجه
نصيرالدين طوسی بود كه از علماء بزرگ شيعه است . خواجه با هلاكو همكاری
كرد برای اينكه دستگاه جبار خلافت را از ميان بردارد . اما سعدی در مرثيه
مقام خلافت میگويد :
آسمان را حق بود گر خون ببارد بر زمين
از برای قتل مستعصم اميرالمؤمنين
معلوم میشود سعدی هم حتی [ تحت ] تأثير جلال روحانی مقام خلافت بوده